Kredi kartlarına getirilen şifre uygulaması, son dönemlerde artan dolandırıcılık vakalarına çözüm sağladı. Şifreli çipli kart (chip&pin) sistemine geçişle birlikte Nisan-Aralık 2006'da geçen yılın aynı dönemine göre kayıp, çalıntı ve sahte kart işlemleri yüzde 60 azaldı.
 
 
 
Projenin öncülerinden Bankalararası Kart Merkezi'ne (BKM) göre, çipli kart uygulamasına geçilmemiş olsaydı, ortaya korkunç bir tablo çıkacaktı. Yıllık 20 milyon dolar olan dolandırıcılık rakamı 100 milyon doları bulacaktı. Türkiye'de altyapı çalışmalarına 1999'da başlanan çipli kredi kartı alışverişlerinde şifre ile ödeme yöntemine 31 Mart 2006'da geçildi. 30 Haziran 2007'de ise çalışmalar tamamlandı ve ülke genelinde zorunlu şifre kullanımı başladı. Kartların yüzde 95'inde gerekli dönüşüm sağlandı.

Bu süreçte BKM'ye üye bankalarla işbirliği çerçevesinde yoğun bir çalışma yürütüldü. Uygulama, halka Okan Bayülgen'in rol aldığı çeşitli reklam kampanyaları ile anlatıldı. 15 Haziran itibarıyla kartların yüzde 95'i, POS cihazlarının yüzde 98'i, ATM'lerin ise yüzde 77'sinde dönüşüm tamamlandı.

Geçiş maliyetinin 2007 sonunda 650 milyon dolara ulaşması bekleniyor. İngiltere ve Fransa'dan sonra sistemi uygulamaya sokan üçüncü ülke Türkiye'de öncelik sahtekârlıkla mücadele. Doğan Burda Dergisi'ne konuşan BKM Genel Müdürü Sertaç Özinal, 'Bu kadar maliyete değer miydi?' sorusuna, "Sahtekârlık rakamlarına bakıldığında evet, değerdi." cevabını veriyor. Bunun yanında ileride kullanılabilecek birçok altyapı için de çip gerekecek. Örneğin, temassız kart uygulamasında, müşterilerin bilgilerinin kart üzerinde toplanabilmesi, belki zaman içinde kredi kartlarının kimlik kartı olarak kullanılması gibi birçok açılıma da imkan sağlayacak. Özinal, söz konusu geçişin başarısını bazı bankaların çipli sistemi çok önceden uygulamasına bağlıyor.

'Avrupalılar bize danışıyor'

Avrupa'daki dolandırıcılık, şifreye geçmeyen ülkelere kayma eğiliminde. Örneğin İngiltere'de, yıllık 800 milyon sterlinlik bir dolandırıcılık rakamı söz konusuydu. Bunun yaklaşık 600 milyon sterline düştüğünü belirten Sertaç Özinal, "Eğer şifreye geçilmeseydi sahtekârlık tutarı 1,5 milyar sterline çıkabilirdi. Yıllık bazda çok fazla dolandırıcılık rakamının olmadığını kaydeden Özinal, 650 milyonluk maliyetin rahatlıkla karşılandığını söyleyebilirim." dedi. İngiltere'de kullanılan çipli kredi kartları Haziran 2005 sonunda 107 milyonu aşmıştı. Ödemelerin yüzde 84'ü de bu yöntemle gerçekleştiriliyor. Ülkede sadece 2005'te toplam 221 milyon şifreli işlem gerçekleşti.

Türkiye'nin şifreye geçişi birçok ülkeyi şaşırttı. "İngiltere tamam, ama Türkiye mi? Nasıl yani?" şeklinde tepkiler aldıklarını anlatan Özinal, artık bu ülkelerin Türkiye'nin gelişiminin farkında olduğunu söyledi. Kart sayısı ve ciro açısından ilk sıralarda yer alan Türk bankacılık sektörü, yakından takip ediliyor. Özellikle çipli kart üreten bankaları duyduklarında şaşıran kişilerin olduğunu anlatan BKM Genel Müdürü, "Gerçekten siz mi ürettiniz?" diye soranların olduğunu anlatıyor. Şifreye geçen ülkelerin başarısını gözlemleyen Almanya, İtalya, Belçika gibi ülkeler kart, POS, ATM için gerekli altyapıyı tamamlamaya çalışıyor. İtalya, İspanya, Sırbistan, Hollanda başta olmak üzere birçok ülkeden ilgililerin gelerek proje hakkında bilgi aldıklarını aktaran Özinal, şunları söylüyor: "Biz gelen talepleri karşılamaya hazırız. Türkiye, şifreye geçişte çok yakından izlendi. Ayrıca üyelerimizin kartları, sadakat programları Avrupa'da çok talep görüyor. Dolayısıyla gerek bunlar, gerekse çipe geçişle ilgili bizden bilgi ve destek almak isteyen çok sayıda ülke ve şirket var." Dünya'nın kartlı sahtekârlık cirosu kartlı ödeme cirosunun yüzde 0,07'sini oluşturuyor. Bu oran Türkiye'de ise yüzde 0,04 düzeyinde.

Proje NASA ile birlikte ödül aldı

Benzer bir sürecin yaşandığı İngiltere'de geçiş süreci iki yılda tamamlanırken Türkiye'de bu aşama 15 ay sürdü. Başarı yurtdışında da dikkat çekti. İtalya'nın Milano şehrinde düzenlenen ID World Konferansı çerçevesinde, farklı alanlarda son bir yıl içinde, liderlik ve yenilikçilik konusunda büyük başarılara ulaşmış üç büyük kurum yöneticisine ID People ödülü verildi. BKM Genel Müdürü Sertaç Özinal da ödül alanlar arasındaydı. ID People'yi alan bir diğer isim de NASA'dan bir bilim adamıydı. Bireysel bankacılıkta en büyük organizasyonu yapan EFMA, geçen yıl içinde açılış yemeğini Türkiye'nin başarıları şerefine verdi. Sistemden önce kartlı ödemelerdeki artışa paralel sahtekârlık oranları da çoğalıyordu. Kart teknolojileri hızla gelişse de buna bağlı olarak daha farklı sahtekârlık yöntemleri ortaya çıktı. 2003'te 1,5 milyon dolar olan dolandırıcılık cirosu, 2004'te 11,7 milyon dolara, 2005'te 17,5 milyon dolara çıktı. 2006'da ise sahtekârlık cirosu 12 milyon dolara geriledi. Uzmanlar, durumun henüz tehlike sayılamayacağını belirtse de sahtekârlıkla mücadele konusunda hiçbir masraftan kaçınmadı. Konuyla ilgili çalışmaların başında ise chip&pin yani şifre uygulaması geliyor.

 
zaman